Kościół Dworski w Dzielnicy Czterech Wyznań

Szczegóły

Kategoria: Wrocław wczoraj i dziś

Utworzono: sobota, 04, lipiec 2015 17:54

Arleta

Kościół Opatrzności Bożej to dawny kościół dworski, wybudowany w latach 1746-1750 z rozkazu króla Fryderyka II Wielkiego. Projekt świątyni przygotował Johann Boumann, holenderski architekt, twórca m.in. Bramy Berlińskiej i Starego Ratusza w Poczdamie, projektant berlińskiej katedry oraz budowniczy dzisiejszej siedziby tamtejszego Uniwersytetu Humboldta. Pomagał mu Friedrich Arnold, który jednak szczególnie zasłużył się dla niemieckiego Karlsruhe, z którego pochodził i w którym mieszkał.

Kościół ten powstał jako pierwsza świątynia kościoła ewangelicko-reformowanego. Wcześniej w tym miejscu znajdował się Generalny Urząd Podatkowy. W 1742 r. budynek przekazano gminie kalwińskiej. W ciągu roku przystosowali jego lewe skrzydło z tzw. salą książęcą do odprawiania nabożeństw, a pozostałą część rozebrali. Środki na budowę świątyni pozyskano dzięki zbiórkom w wielu krajach Europy (między 1744 a 1749 rokiem). Nowy kościół poświęcono 27 października 1750 r., a 80 lat później (z okazji 300-lecia Konfesji Augsburskiej) nadano mu określenie "Dworski". Wynikało to z bliskości pałacu królewskiego, rezydencji pruskiego króla Fryderyka II Wielkiego (obecnie Muzeum Miejskie przy ul. Kazimierza Wielkiego). Wezwanie Opatrzności Bożej uzyskał dopiero 30 listopada 1947 roku.

Od samego początku budynek miał pecha. Już 21 czerwca 1749 r. zniszczony został w wyniku eksplozji prochowni przy ul. Wałowej, obecnie Włodkowica. Odnawiano go w latach 1850 i 1928. Pierwsza modernizacja objęła schody, podpory empor, lóż i ławek, stalle. Również wtedy wnętrze świątyni pomalowano na biało. Druga modernizacja z kolei objęła pokrycie dachu wieży blachą miedzianą oraz pomalowanie elewacji w odcieniach ugru. Kolejne zniszczenia miały miejsce oczywiście podczas II wojny światowej. Ostatni generalny remont budynek przeszedł w 2000 roku.

Do 1945 r. Kościół Dworski należał do kościoła ewangelicko-reformowanego. Powstanie parafii luterańskiej miało miejsce po zakończeniu działań wojennych i przybyciu pełnomocnika Polskiego Kościoła Ewangelickiego, prof. Wiktora Niemczyka. Pierwsze nabożeństwo odprawiono tam 5 sierpnia 1945 roku.

Pora zatem przenieść się do wnętrza... Kościół założony został na planie prostokąta, a wnętrze jest owalne, wypełnione dwiema kondygnacjami eliptycznych empor. Nad wejściem wznosi się niska wieża. Wśród wyposażenia kościoła na szczególną uwagę zasługują: barokowy prospekt organowy z 1752 r. (same organy wykonano w 1922 r., lecz w 1990 r. zostały przebudowane), barokowa chrzcielnica (przekazana po wojnie) oraz ołtarz ambonowy z 1750 roku. Obok ołtarza znajdują się 2 tablice poświęcone parafianom, którzy zginęli w czasie I wojny światowej. Za ołtarzem zaś znajduje się tablica z czasów napoleońskich, zawierająca symbole Krzyża Żelaznego.

Z tyłu kościoła mieściło się w 1765 r. Gimnazjum im. Króla Fryderyka II, zagospodarowane w 1896 r. na Królewski Konsystorz Ewangelickiego Kościoła Unickiego.