Mosty Wrocławia - DOFa 2013

Szczegóły

Kategoria: Nad rzeką

Utworzono: poniedziałek, 21, pazdziernik 2013 23:25

Arleta

Jako że we Wrocławiu nadal trwa Dolnośląski Festiwal Architektury, postanowiłyśmy wybrać się na kilka organizowanych w ramach tej imprezy wycieczek. Jedną z nich prowadził w ostatnią sobotę Pan Leszek Budych, który w WIELKIM skrócie ;) opowiedział o kilku wrocławskich mostach. A my przedstawiamy Wam skrót z… tego skrótu :)

Nie wiadomo, kiedy zbudowano we Wrocławiu pierwszy most. Ale pierwsze pewne informacje na ten temat pochodzą z 2. połowy XII wieku - mówi się o 1150 r., co ma związek z fundacją Piotra Włosta kościoła Najświętszej Marii Panny na Piasku. W bulli papieskiej, która potwierdza nadania dla klasztoru i tego kościoła, mowa jest o mycie pobieranym na moście. Nie można wykluczyć, że mosty funkcjonowały już wtedy, gdy we Wrocławiu powstawało arcybiskupstwo, czyli około X w. Były one oczywiście drewniane, miały jednak znaczenie miastotwórcze.

Most Piaskowy

Konstrukcja tego żeliwnego mostu została zaprojektowana w 1859 r., czyli 14 lat od zbudowania pierwszego żeliwnego mostu kratowego na Kanale Królewskim między Anglią a Szkocją. Wrocławski most został zaprojektowany przez Ernsta Ubera i zrealizowany we Wrocławskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych. Most oddano do ruchu w 1862 r. Wykorzystano dźwigary kratowe wzorowane na wcześniejszych dźwigarach drewnianych.

 Mosty Młyńskie

Jako pierwsze dźwigary kratowe zastosowano na obecnym Moście Poznańskim - na Poznańsko-Głogowskiej Linii Kolejowej (1858 r.). Następnie konstrukcje te przenoszono na obiekty drogowe. Mosty Młyńskie zbudowano w 1885 r., stosując dźwigary górnoparaboliczne z systemu Johanna Wilhelma Schwedlera*. Po raz pierwszy w mostownictwie niemieckim zastosowano przy ich budowie stal z wytopu wielkopiecowego. Most Południowy został mocno zniszczony w czasie działań wojennych (warto się przyjrzeć barierom, z których jedna jest spawana, a druga zachowała się w oryginalnej wersji - żeliwna odlewana).

*Johann Wilhelm Schwedler pochodził z rodziny wielodzietnej. Miał uzdolnienia rysunkowe, więc władze pruskie skorzystały z tej jego umiejętności, zlecając mu pomiary geodezyjne i tworzenie map. Wprowadził do statyki pojęcie momentu bezwładności. Wśród niemieckich „mostowców” zyskał miano „rzeźbiarza małych mostów”. W 1866 r. zaprojektował dla Wrocławia kolejne mosty z dźwigarami własnego pomysłu: Uniwersyteckie (1869 r.), Lessinga (obecnie Pokoju), Sikorskiego, Mieszczańskie (1875 r.), św. Macieja (na Wyspę Tamkę), Warszawskie (przebudowane w 1916 r.), Trzebnickie oraz kolejowe (portowy przez Odrę śródmiejską - koło Dworca Nadodrze i Most Warszawski). 95% mostów budowano w konstrukcji z dźwigarami Schwedlera.

Most Tumski

Historia mostu sięga co najmniej XII w., ale most stalowy zbudowano w 1889 r. Jest to kratownica z belkami systemu prof. Gerbera, który zaprojektował układ w 1864 r., ale most o podobnej konstrukcji zbudował w 1882 r. prof. Martens na Renie w Mannheim. Most Tumski ma ciekawą konstrukcję - jest parabolicznie spięty u góry. Prowadził na tereny kościelne, stąd na jego „szczycie” znajdował się napis „Dombrücke” (most katedralny), flagi i maszty. W 1893 r. przy wjeździe na most ustawiono dwie rzeźby: św. Jana Chrzciciela i św. Jadwigi, patronów Śląska i Wrocławia.

Most Pokoju

Most Lessinga, znajdujący się wcześniej w miejscu Mostu Pokoju, został doszczętnie zniszczony w czasie II wojny światowej: dwa filary były wysadzone, zachowały się tylko 2 skrajne przęsła. W trakcie prowadzonych obecnie prac z rzeki są wyciągane fragmenty starego mostu. Most Pokoju jest konstrukcją żelbetową z betonu sprężonego. Projektował go prof. Jan Kmita*, zbudowano go w 1959 r.

*Prof. Jan Kmita studiował prawo na Uniwersytecie Łódzkim. Następnie we Wrocławiu podjął studia na wydziale hutnictwa. Już na pierwszym roku wydział zlikwidowano, a studentów rozdzielono między inne kierunki - prof. Kmita trafił na budownictwo mostowe. Jeszcze jako mgr inż. został zaproszony na Politechnikę Wrocławską do przestawienia projektu Mostu Pokoju. Wszyscy byli zachwyceni prezentacją, a w efekcie Kmita dostał propozycję pracy naukowej na Politechnice. Później został kierownikiem zakładu zajmującego się budową mostów, a wreszcie rektorem uczelni.

Śluza Piaskowa

Pierwsze informacje o żegludze na Odrze pochodzą z XIII w., kiedy sprowadzono beczki ze śledziami do klasztoru w Lubiążu. Rozwój nastąpił, gdy zaczęła rosnąć wartość węgla, który eksportowano z Górnego Śląska m.in. do Berlina i Szczecina. Rzekę piętrzono przy pomocy licznych jazów. W latach 1792-1794 r. obowiązywał dekret króla pruskiego nakazujący likwidację jazów na Odrze lub dobudowywanie przy nich śluz. We Wrocławiu zbudowano na Odrze śródmiejskiej 2 śluzy: na górnym stopniu wodnym Śluzę Piaskową (komorowa) i na dolnym stopniu Śluzę Mieszczańską. Śluzy komorowe określano mianem finowskich - pozwalały na przepływanie barek o długości 35 m, szerokości 4,5 m oraz ładowności 170 ton.

Śluza Piaskowa pochodzi z 1840 r., a zmodernizowano ją w 1882 r. Zastosowano w budowie cement hydrotechniczny. Występują wrota pośrednie, pozwalające na śluzowanie mniejszych jednostek pływających.

I w zasadzie tu nastąpił koniec wycieczki. Czujemy niedosyt, ale mamy nadzieję się zmobilizować i poszperać nieco, żeby rozwinąć temat :)